फेसबुक फोटो शेअरिंग

फेसबुक फोटो शेअरिंग

काल एका जवळच्या मैत्रिणीचा फोन आला. आवाजात नाराजी झळकत होती. तिने सांगितले, फेसबुकवर तिने अपलोड केलेला तिचा फोटो एका अनोळखी व्यक्तीने शेअर केला आहे. तिने त्याला तो फोटो काढून टाकण्यासाठी विनंतीवजा मेसेज केला, पण त्याने उत्तर दिले नाही आणि फोटोही काढला नाही. फेसबुकला रिपोर्ट करून देखील काहीही उपयोग झाला नाही. शेवटी तिने पोस्ट केलेला फोटो  डिलीट केला. मी, त्या व्यक्तीने शेअर केलेली पोस्ट चे डिटेल्स मला पाठव असे तिला सांगितले. त्याप्रमाणे तिने पाठवलेल्या  डिटेल्सवरून मी त्याचे फेसबुक प्रोफाइल पाहिले. तिचा फोटो अजूनही तिथेच होता. मराठमोळ्या वेशातील माझ्या मैत्रिणीचा सुंदर फोटो त्या टुकार माणसाच्या वॉलवर पाहून मला फार वाईट वाटले.  त्याला काही लोकांनी लाइक्स देऊन कमेंटही केले होते. मी त्या फोटोचा स्पॅम रिपोर्ट फेसबुकला केला. पण काहीही उपयोग झाला नाही.

मैत्रिणींनो यावरून एक गोष्ट मी तुम्हाला सांगू इच्छिते,
तुम्ही तुमचे फोटो फेसबुकवर पोस्ट करत असाल तर ते फक्त तुमच्या फ्रेंडलिस्टमधील लोकांनाच दिसतील अशी सेटिंग करा. मोबाइलवरून पोस्ट करत असाल तर  पोस्टच्या उजव्या बाजूला तीन डॉट्स दिसतील, त्या डॉट्सवर टॅप करून एडिट प्रायव्हसी हे ऑप्शन सिलेक्ट करून, आलेल्या लिस्टमधून फ्रेंड्स ऑप्शन सिलेक्ट करा, म्हणजे तुम्ही पोस्ट केलेले फोटोज फेसबुकवरील तुमचे मित्र मैत्रिणी फक्त पाहू शकतील. कारण एखादा फोटो पब्लिकली पोस्ट केला गेल्यास तो कोणीही बघू शकते आणि शेअरही करू शकते. शेअर हे ऑप्शन डिसेबल करण्यासाठी फेसबुकमध्ये सध्यातरी कुठलाही उपाय नाही. तर सावध राहा आणि सोशल मीडियाचा सांभाळून वापर करा.

कविता दातार
सायबर सेक्युरीटी कंसल्टंट

खाजगी माहिती चे व्यापारीकरण

खाजगी माहिती चे व्यापारीकरण

आपल्यापैकी बहुतेक जण सोशल नेटवर्किंग साइटचा वापर करतात. स्मार्टफोन्सचा वापर सुद्धा गेल्या काही वर्षात वाढला आहे. तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे होणारे फायदे जसे अनेक आहेत, तसे तोटे देखील आहेत. यात अधोरेखित करता येण्याजोगा तोटा म्हणजे तुमच्या खासगी माहितीचे व्यापारीकरण. एकदा का आपण सोशल नेटवर्किंग साइटवर अथवा एखाद्या स्मार्टफोन अॅपवर आपल्याबद्दलची माहिती लिखित किंवा फोटो, व्हिडीओच्या स्वरूपात टाकली, कि ती माहिती खासगी राहू शकत नाही.

कुठल्याही वेबसाइट किंवा अॅपचे दोन प्रमुख आर्थिक स्रोत म्हणजे जाहिराती आणि  वापरकर्त्यांची माहिती (users' data). बऱ्याचदा आपल्याला वेगवेगळ्या कंपनी, संस्था, शॉपिंग अथवा मार्केटिंग साइट्स कडून ई-मेलस् येतात. आपला ईमेल आयडी त्यांना कुठून मिळतो? याचा विचार केला तर आपल्या लक्षात येइल कि आपला इमेल आयडी यांना पुरवला जातो. लोकप्रिय सोशल नेटवर्किंग साइट फेसबुकचे भारतात वीस कोटी युजर्स आहेत. दिवसागणिक यात वाढ होत आहे.  लोकप्रियतेमुळे अनेक मार्केटींग कंपनी फेसबुकच्या यादीत आहेत. यावरून यूजर्स डेटाची उलाढाल किती प्रचंड प्रमाणात आहे याचा अंदाज येऊ शकतो. आज फेसबुकचे मार्केट कॅपिटल साधारणतः  साडेचारशे ते पाचशे अब्ज डॉलर्स एवढे आहे. असे म्हणतात की कुठलीही सेवा जर आपल्याला विनामूल्य मिळत असेल तर त्यात आपणच प्रॉडक्ट असतो.

केंब्रिज अॅनालिटिका कंपनी प्रकरणाने यावर नव्याने प्रकाश टाकला गेला आहे. या प्रकरणात तर फेसबुकवरील एका अॅपच्या द्वारे युजर्सचा डेटा फेसबुकच्या नकळत चोरून केंब्रिज अॅनालिटीका कंपनीला अमेरिकन राष्ट्रपती पदाच्या निवडणूक अभियानासाठी विकला गेला.

फेसबुकच्या सेटींग्स मध्ये "Download a copy of your Facebook data" असे लिहिलेली एक लिंक आहे. ती लिंक वापरून फेसबुकवरील आपला सुरुवातीपासूनच डेटा डाऊनलोड करता येतो यात वैयक्तिक माहिती, फोटो, व्हिडिओ, मेसेजेस, वॉल पोस्ट्स, आपल्या फ्रेंडलिस्टमधील लोकांचे ई मेल आयडी आणि मोबाईल नंबर असं सगळं काही मिळतं. एक साधारण हॅकर किंवा ज्याला आपला पासवर्ड माहीत असेल अशी व्यक्ती हा डेटा सहज मिळवू शकते. फेसबुकच नाही तर गुगल-प्लस, लिंक्डइन, ट्विटर आणि इतर कुठलीही वेबसाइट या प्रकारे आपल्या डेटाचा वापर करतात.

एवढेच नाही तर स्मार्टफोनच्या अँड्रॉइड, आयओएस या सारख्या ऑपरेटिंग सिस्टम्स सुद्धा आपल्या स्मार्टफोनवरील सगळा डेटा त्यांच्या सर्व्हरवर स्टोअर करून ठेवतात. त्यांचा सर्व्हर हॅक झाल्यास आपल्या डेटाचा दुरुपयोग होण्याची शक्यता असते.

यावरून असं म्हणता येइल की आपल्या लिखित, फोटो आणि व्हिडिओ स्वरूपातील वैयक्तिक माहितीची विक्री, चोरी आणि दुरुपयोग शक्य आहे.

खासगी माहितीचे व्यापारीकरण पूर्णपणे टाळता येणे आजच्या काळात शक्य नसले तरीही काही गोष्टींची खबरदारी  आपण घेऊ शकतो.
-शक्यतोवर मोबाईल नंबर कुठल्याही वेबसाइटवर शेअर करणे टाळावे.
-खासगी आयुष्याबद्दलची सुक्ष्म माहिती, फोटो, व्हिडिओ सोशल नेटवर्किंग साइटवर पोस्ट करणे टाळावे. जुजबी माहिती फक्त पोस्ट करावी.
-सोशल मीडिया वापरत असताना त्यावरील दुसरे अनधिकृत अ‍ॅप वापरू नये. उदा. फेसबुकवर मल्लू अ‍ॅप सारखे अ‍ॅप्लिकेशन.
-आपले बँक खाते, पैसे, दागिन्यांविषयीची कसल्याही प्रकारची माहिती सोशल मीडियावर शेअर करणे टाळावे.
-स्मार्टफोनवर खासगी क्षणांचे फोटो, व्हिडिओ शक्यतो चित्रित करू नये, त्याऐवजी वैयक्तिक कॅमेराचा वापर करावा.
-स्मार्टफोनवर वापरत असलेल्या अॅप्सना जरुरी तेवढ्याच परमिशन्स द्याव्या.
-लॅपटॉप, कॉम्प्युटर आणि स्मार्टफोनवर हॅकिंग किंवा तत्सम गोष्टींपासून वाचण्यासाठी आणि डेटाच्या सुरक्षेसाठी चांगले इंटरनेट सिक्युरिटी अँटी व्हायरस वापरावे.


कविता दातार
सायबर सेक्युरीटी कंसल्टंट