सावधान भाग २
रीना लग्न होउन मुंबईत येउन वर्ष उलटलं होतं. तिचे एमसीए पर्यंत शिक्षण झाले होते. इंटरनेट वरील एका जॉब पोर्टलच्या माध्यमातून तिने पाच सहा कंपन्यांमधे नोकरीसाठी अप्लाय केले होते. काही दिवसांनी तिला एका नावाजलेल्या कंपनीकडून (??) ईमेल आले. ईमेलनुसार रीना त्या कंपनीत ट्रेनी सॉफ्टवेअर इंजिनिअर या पदासाठी निवडली गेली होती. सिक्युरिटी म्हणून तिचे डेबिट कार्ड डिटेल्स कंपनीला हवे होते. बर्‍याच दिवसांपासून नोकरीच्या शोधात असलेल्या रीनाला या बातमीमुळे खूपच आनंद झाला. फारसा विचार न करता तिने आपल्या डेबिट कार्डचे डिटेल्स त्या मेल आयडी वर पाठवले. तासाभरात तिला एक फोन आला. फोनवर बोलणारी मुलगी अत्यंत आर्जवी स्वरात पाचशे रुपये प्रोसेसिंग चार्जेस तिच्या डेबिट कार्ड वरून वळते करण्यासाठी परवानगी मागत होती. त्यासाठी जो ओटीपी तिच्या मोबाइल वर येइल तो पाठवण्याची तिने विनंती केली. रीना ला माहीत होते कि कोणाशीही कार्ड डिटेल्स आणि ओटीपी कधी शेअर करू नाही. पण तिला चालून आलेली नोकरीची संधी सोडावी वाटत नव्हती. तिने बँकेकडून आलेला ओटीपी ज्या नंबरवरून कॉल आला होता त्यावर एसएमएस करून पाठवून दिला. थोड्याच वेळात तिच्या अकाऊंट मधले तीस हजार रुपये डेबिट झाल्याचा एसएमएस तिला आला. तिने लगेचच थोड्या वेळापूर्वी आलेल्या फोनवर फोन करून विचारण्याचा प्रयत्न केला पण तो फोन बंद होता. तिला स्वतःच्या मूर्खपणावर खूप राग आला. अचानक तिला कुठेतरी वाचल्याचे आठवले की आरबीआयच्या नव्या नियमा नुसार डेबिट/क्रेडिट कार्ड फसवणुकीमुळे झालेले ग्राहकांचे नुकसान तीन दिवसांच्या आत बँकेत रिपोर्ट केल्यास बँकेकडून १००% नुकसान भरपाई मिळते. त्याप्रमाणे लगोलग ती बँकेत जायला निघाली. बँकेतील अधिकाऱ्याने सांगितले तुम्ही ओटीपी स्वतःहून दिला असल्यामुळे आम्ही हे नुकसान भरून देऊ शकत नाही.
बऱ्यांच प्रसंगांत असे होते की सुजाण, सुशिक्षित, लोकांना सर्व काही माहित असते जसे डेबिट/क्रेडिट कार्ड डिटेल्स, ओटीपी कोणाशीही शेअर करू नये. नुकसान झाल्यास सायबर सेलला कम्प्लेंट करून बँकेत रिपोर्ट करावा म्हणजे नुकसान भरपाई मिळू शकते. तसेच कुठलीही कंपनी तुम्हाला नोकरी देताना तुमच्याकडून कुठल्याही प्रकारचे शुल्क आकारत नाही किंवा तुमची कार्ड डिटेल्स मागत नाही. पण परिस्थितीवश किंवा काही कारणाने त्यांच्या हातून अशा चुका घडतात आणि ते आर्थिक फसवणुकीला बळी पडतात.
यावर एक उपाय असा करता येइल कि आपण ज्या अकाऊंटद्वारे नेट बँकिंग किंवा कार्ड पेमेंट करतो. त्या अकाउंटमध्ये कमीत कमी बॅलन्स ठेवावा म्हणजे नुकसान जरी झाले तरी त्याची तीव्रता कमी असेल. काही ठिकाणी डेबिट कार्ड ऐवजी क्रेडिट कार्ड वापरल्यास त्याची सुरक्षित रक्कम मर्यादा जास्त असल्यामुळे नुकसान कमी होते. तसेच क्रेडिट कार्ड चोरी झाल्यास त्यानंतर त्याच्याद्वारे होणार्‍या व्यवहारांची जबाबदारी कार्डधारकाची नसते. मात्र बँकेच्या हेल्पलाईनवर आणि सायबर सेलला चोरीची कंप्लेंट दिली गेली असावी.
©कविता दातार
रीना लग्न होउन मुंबईत येउन वर्ष उलटलं होतं. तिचे एमसीए पर्यंत शिक्षण झाले होते. इंटरनेट वरील एका जॉब पोर्टलच्या माध्यमातून तिने पाच सहा कंपन्यांमधे नोकरीसाठी अप्लाय केले होते. काही दिवसांनी तिला एका नावाजलेल्या कंपनीकडून (??) ईमेल आले. ईमेलनुसार रीना त्या कंपनीत ट्रेनी सॉफ्टवेअर इंजिनिअर या पदासाठी निवडली गेली होती. सिक्युरिटी म्हणून तिचे डेबिट कार्ड डिटेल्स कंपनीला हवे होते. बर्‍याच दिवसांपासून नोकरीच्या शोधात असलेल्या रीनाला या बातमीमुळे खूपच आनंद झाला. फारसा विचार न करता तिने आपल्या डेबिट कार्डचे डिटेल्स त्या मेल आयडी वर पाठवले. तासाभरात तिला एक फोन आला. फोनवर बोलणारी मुलगी अत्यंत आर्जवी स्वरात पाचशे रुपये प्रोसेसिंग चार्जेस तिच्या डेबिट कार्ड वरून वळते करण्यासाठी परवानगी मागत होती. त्यासाठी जो ओटीपी तिच्या मोबाइल वर येइल तो पाठवण्याची तिने विनंती केली. रीना ला माहीत होते कि कोणाशीही कार्ड डिटेल्स आणि ओटीपी कधी शेअर करू नाही. पण तिला चालून आलेली नोकरीची संधी सोडावी वाटत नव्हती. तिने बँकेकडून आलेला ओटीपी ज्या नंबरवरून कॉल आला होता त्यावर एसएमएस करून पाठवून दिला. थोड्याच वेळात तिच्या अकाऊंट मधले तीस हजार रुपये डेबिट झाल्याचा एसएमएस तिला आला. तिने लगेचच थोड्या वेळापूर्वी आलेल्या फोनवर फोन करून विचारण्याचा प्रयत्न केला पण तो फोन बंद होता. तिला स्वतःच्या मूर्खपणावर खूप राग आला. अचानक तिला कुठेतरी वाचल्याचे आठवले की आरबीआयच्या नव्या नियमा नुसार डेबिट/क्रेडिट कार्ड फसवणुकीमुळे झालेले ग्राहकांचे नुकसान तीन दिवसांच्या आत बँकेत रिपोर्ट केल्यास बँकेकडून १००% नुकसान भरपाई मिळते. त्याप्रमाणे लगोलग ती बँकेत जायला निघाली. बँकेतील अधिकाऱ्याने सांगितले तुम्ही ओटीपी स्वतःहून दिला असल्यामुळे आम्ही हे नुकसान भरून देऊ शकत नाही.
बऱ्यांच प्रसंगांत असे होते की सुजाण, सुशिक्षित, लोकांना सर्व काही माहित असते जसे डेबिट/क्रेडिट कार्ड डिटेल्स, ओटीपी कोणाशीही शेअर करू नये. नुकसान झाल्यास सायबर सेलला कम्प्लेंट करून बँकेत रिपोर्ट करावा म्हणजे नुकसान भरपाई मिळू शकते. तसेच कुठलीही कंपनी तुम्हाला नोकरी देताना तुमच्याकडून कुठल्याही प्रकारचे शुल्क आकारत नाही किंवा तुमची कार्ड डिटेल्स मागत नाही. पण परिस्थितीवश किंवा काही कारणाने त्यांच्या हातून अशा चुका घडतात आणि ते आर्थिक फसवणुकीला बळी पडतात.
यावर एक उपाय असा करता येइल कि आपण ज्या अकाऊंटद्वारे नेट बँकिंग किंवा कार्ड पेमेंट करतो. त्या अकाउंटमध्ये कमीत कमी बॅलन्स ठेवावा म्हणजे नुकसान जरी झाले तरी त्याची तीव्रता कमी असेल. काही ठिकाणी डेबिट कार्ड ऐवजी क्रेडिट कार्ड वापरल्यास त्याची सुरक्षित रक्कम मर्यादा जास्त असल्यामुळे नुकसान कमी होते. तसेच क्रेडिट कार्ड चोरी झाल्यास त्यानंतर त्याच्याद्वारे होणार्‍या व्यवहारांची जबाबदारी कार्डधारकाची नसते. मात्र बँकेच्या हेल्पलाईनवर आणि सायबर सेलला चोरीची कंप्लेंट दिली गेली असावी.
©कविता दातार
No comments:
Post a Comment