ज्युस जॅकिंग

ज्युस जॅकिंग

२०१२ च्या एप्रिल महिन्यातील घटना. जेट एअरवेजच्या विमानाने मी माझ्या मुलीसोबत सिंगापूरला निघाले होते. चेकइन काऊंटरवरून बोर्डिंग पास घेऊन, बाकीचे सोपस्कार आटोपून आम्ही विमान बोर्ड केले. माझी सीट माझ्या मुलीच्या सीटपासून दोन रांगा मागे होती. तिच्या जवळील विंडो सीटवर एक गृहस्थ बसलेले होते. एकंदरीत पेहरावावरून ते गव्हर्मेंट इंटेलिजन्स ब्युरोमधे काम करत असावेत असे वाटत होते. त्यांच्या हातातील आयपॅड वरील कामात ते बुडालेले दिसत होते. विमानाच्या टेक अॉफ ला थोडा वेळ होता.

मुलगी लहान असल्याने तिला माझ्यापासून दूर, अपरिचित व्यक्ती जवळ बसणे तितकेसे कम्फर्टेबल वाटत नव्हते. मी त्या व्यक्तीला माझ्या जागेवर बसून मला तिथे बसू देण्याची विनंती केली. माझी विनंती त्यांनी लगेच मान्य केली. मी माझ्या मुलीजवळ विंडो सीटवर येऊन बसले.

काही दिवसांपूर्वीच मी स्मार्टफोन वापरायला सुरुवात केली होती. त्यामुळे फोनवर व्हॉट्सऍप, फेसबुक वापरण्याचा मला विशेष उत्साह होता. मी फोन उघडला. पण त्याची बॅटरी पंधरा टक्के उरली होती. त्याला रिचार्ज करणे भाग होते. माझ्या पर्समधून मी चार्जर बाहेर काढला. चार्जरचा एसी अॅडॉप्टर काढून मी माझ्या समोरच्या सीटच्या पाठीवर असलेल्या यूएसबी पोर्टला चार्जर कनेक्ट केला. टेक ऑफची सूचना मिळाली. चार्जिंग ला लावलेला मोबाइल मी एरोप्लेन मोडवर टाकला आणि मुलीसोबत समोरच्या स्क्रिनवर सिनेमा बघत बसले.

पाच तासांनंतर सिंगापूर एअरपोर्टवर लँड झाल्यावर लक्षात ठेवून चार्जिंगला लावलेला मोबाइल चार्जर सकट काढून पर्समध्ये टाकला. तेव्हापासून माझा मोबाईल दोनतीनदा हँग होऊन रिसेट झाला. स्मार्टफोन वापरण्याची सवय नसल्याने आणि फार माहिती नसल्याने मी त्याकडे दुर्लक्ष केले.

घरी आल्यावर मोबाईल रिपेअरिंग शॉप मधून मोबाइल इरेज आणि क्लीन करून घेतला.

या घटनेला खूप वर्षं झाली. मी ती विसरूनही गेले. काही दिवसांपूर्वी माझे एक परिचित जे अमेरिकेत आयटी एक्स्पर्ट आहेत त्यांनी ज्यूस जॅकिंग बद्दल लेख लिहण्यास सुचवले. त्याबद्दल माहिती गोळा करताना मला हा प्रसंग आठवला.

ज्यूस जॅकिंग म्हणजे एअरपोर्ट्स, एरोप्लेन्स, रेल्वे स्टेशन्स वगैरे सारख्या ठिकाणी स्मार्ट डिव्हाइस चार्ज करण्यासाठी असलेल्या पॉइंट्स चा वापर करून चार्जिंग ला लावलेल्या डिव्हाईसेस मधला डेटा चोरी करणे आणि/किंवा त्या डिव्हाइसमध्ये मालवेअर (व्हायरस) कॉपी करणे. या मालवेअरद्वारे त्या डिव्हाइसवर पूर्णपणे ताबा मिळवता येऊ शकतो.

या युएसबी चार्जिंग पॉइंटच्या आत एक छोटे कॉम्प्युटराइज्ड युनिट बसवलेले असते. त्यामुळे ज्यूस जॅकिंग शक्य होते. चार्जिंगसाठी ची जी यूएसबी केबल असते. तिच्यात चार्जिंग बरोबरच डेटा ट्रान्सफरची सुविधा सुद्धा असते. त्यामुळे कॉपी करणे शक्य होते. ज्यूस जॅकिंग च्या केसेस २०११ पासून आढळून आल्या.

माझ्यासोबत घडलेली घटना ज्यूस जॅकिंगचीच आहे. पण मला ते फार उशिरा कळले. खरंतर माझ्या फोनमध्ये चोरण्यासारखं, कॉपी करण्यासारखं काहीच नव्हतं. पण बहुतेक माझ्या आधी त्या जागेवर बसलेल्या व्यक्तीच्या आयपॅडमध्ये काहीतरी गुप्त माहिती असावी आणि ती चोरण्यासाठीच त्या सीटच्या समोरच्या यूएसबी पोर्टमधे ज्यूस जॅकिंगची छोटी यंत्रणा हॅकरनी बसवलेली असावी.

आपल्या लॅपटॉप, स्मार्टफोन, टॅब वगैरे डिव्हायसेसचे ज्यूस जॅकिंग होऊ नये म्हणून काही खबरदारीचे उपाय बाळगणे जरूरी आहे.

-सार्वजनिक ठिकाणी कुठलेही स्मार्ट डिव्हाइस यूएसबी पोर्टला चार्जिंगसाठी लावू नये.
-चार्जिंग करणे गरजेचे असल्यास यूएसबी पोर्ट ऐवजी इलेक्ट्रिक सॉकेट वापरून डिव्हाइस चार्ज करावे.
-किंवा सोबत पॉवर बँक बाळगावी.
-चार्जिंग खूपच गरजेचे आहे आणि युएसबी पोर्टच उपलब्ध आहे असे असल्यास स्मार्ट डिव्हाइस पूर्णपणे शट डाऊन करून मगच चार्जिंगला लावावे.

काळजी घ्या.
सुरक्षित राहा.
पुन्हा भेटू एका नव्या सायबर क्राईम कथेसह. . .

©कविता दातार